PEMILIHAN YANG DIPERTUA DEWAN RAKYAT YANG BAHARU DIPERTIKAIKAN

 

Pemilihan Yang di-Pertua dan Timbalan Yang di-Pertua Dewan Rakyat yang baharu dibuat setelah jawatan itu kosong.   Peraturan Mesyuarat  4 Peraturan-peraturan Majlis Mesyuarat Dewan Rakyat  telah menetapkan aturan memilih seperti berkut:

• Cadangan ahli Dewan atau seorang yang layak  dipilih sebagai Yang di-Pertua Dewan Rakyat hendaklah diberitahu kepada Setiuasaha Dewan Rakyat dengan bersurat sekurang-kurangnya 14 hari sebelum mesyuarat. (Dipastikan ahli itu bersetuju berkhidmat). 
•  Cadangan itu dikemukakan dalam Dewan melalui usul dan disokong tetapi tidak dibenar untuk dibahas.  
• Jika hanya  seorang ahli yang dicadangkan,  akan dimasyhurkan.   
•  Jika lebih seorang ahli yang dicadangkan, undian  bersurat dijalankan (setiap ahli menulis nama Ahli yang diundi).

 Isu utama disini ialah tempoh pemberitahu atau notis bersurat untuk mencadangkan nama Yang di-Pertua/Timbalan Yang di-Petua tidak kurang 14 hari.   Semasa mesyuarat peringkat pegawai di Jabatan Perdana termasuk wakil Jabatan Peguam Negara, isu notis telah dibangkitkan iaitu “ adakah notis pengosongan jawatan dan notis pemilihan Yang di-Pertua/Timbalan Yang di-Pertua serentak”, dan di jawab oleh wakil Jabatan Peguam Negara  “ bagaimana boleh terjadi, kekosongan belum wujud, dikeluarkan pula noris pemberitahuan pemilihan yang baharu?”.   Isu ini telah menimbulkan kekeliruan dikalangan pegawai yang pada awalnya merumuskan notis pemberitahu tersebut dibuat selepas kekosongan jawatan berlaku pada 13 Julai 2020.  Walau bagaimanapun, ulasan Jabatan Peguam Negara ada menyatakan “ hendaklah diberitahu kepada Setiuasaha Dewan Rakyat dengan bersurat sekurang-kurangnya 14 hari sebelum mesyuarat”.   Justeru takrifan Mesyuarat menjadi persoalan sama ada di awal Mesyuarat (hari pertama persidangan) atau mana-masna hari persidangan dalam sesuatu Mesyuarat Parlimen.

Sebagaimana dicatatkan sebelum ini, notis pengosongan jawatan Yang di-Pertua/Timbalan Yang di-Pertua Dewan Rakyat telah dihantar pada 26 Jun 2020 (Jumaat), iaitu 17 hari sebelum 13 Julai 2020.  Ketika itu, notis pemilihan Yang di-Pertua/Timbalan Yang di-Pertua belum dikemukakan oleh Kerajaan atas kefahaman bahawa notis akan dikemukakan selepas pengosongan jawatan.   Namun pada 27 Jun 2020(Sabtu), seorang pegawai telah menerima arahan dari Menteri (Parlimen dan Undang-Undang) supaya menyediakan notis tersebut dengan menyertakan Salinan kad pengelan Dato’ Azhar Harun sebagai calon Yang di-Pertua dan memaklumkan Ahli Parlimen Pengerang sebagai Timbalan Yang di-Pertua.   Arahan tersebut dimaklumkan kepada Bahagian Kabinet, Jabatan Perdana Menteri bagi menyediakan notis usul pemilihan Yang di-Pertua dan Timbalan Yang di-Pertua yang baharu.  Pada hari Isnin, 29 Jun 2020, pegawai Bahagian Kabinet telah berjumpa YAB Perdana Menteri pada pikul 8,30 pagi untuk menanda tangani notis usul tersebut.  Lebih hurang pada pukul 10.00 pagi, Pegawai Bahagian Kabinet telah tiba di Pejabat Setiausaha Dewan Rakyat (SUDR), dan SUDR yang ketika itu mempengerusikan Mesyuarat Pra-Sidang Dewan Rakyat telah keluar serta bergegas ke pejabatnya disertai oleh seorang pegawai.  SUDR menyediakan memo dan berjumpa Tan Sri Ariff Yusof, Yang di-Pertua Dewan Rakyat yang mencatatkan “ambil maklum”.

 Pada 6 Julai 2020, apabila buku Aturan Urusan Mesyuarat Dewan Rakyat diedarkan, telah tersenarai usul pemilihan Yang di-Pertua dan Timbalan Yang di-Pertua selepas Usul Pengosongan Jawatan Yang di-Pertua dan Timbalan Yang di-Pertua.

 

AUM-13.7.2020   ATURAN URUSAN MESYUARAT DAN USUL-USUL
1	Menteri Dalam Negeri akan mencadangkan :-
"Bahawa Majlis ini memerintahkan Ketua Polis Negara menjaga supaya selama Penggal Dewan Rakyat yang ada sekarang, jalan-jalan melalui lorong-lorong menuju ke Dewan ini hendaklah sentiasa terbuka dan boleh dilalui dan jangan ada apa-apa halangan menghalang ahli-ahli hendak pergi dan balik dari Dewan ini, jangan berlaku apa-apa kacau-bilau di jalan-jalan menuju ke Dewan ini, dan supaya jangan ada huru-hara di Bangunan Dewan ini dan berhampiran dengan bangunan ini, dan Setiausaha Dewan Rakyat hendaklah menyampaikan perintah ini kepada Ketua Polis Negara yang tersebut itu."
2	Perdana Menteri akan mencadangkan :-
"Bahawa Dewan Rakyat ini mengambil ketetapan untuk Tuan Yang di-Pertua, Yang Berhormat Tan Sri Dato' Mohamad Ariff bin Md Yusof mengosongkan jawatannya atas alasan terdapat pencalonan lain bagi jawatan Tuan Yang di-Pertua."
3	Perdana Menteri akan mencadangkan :-
"Saya mohon mencadangkan bahawa Yang Berbahagia Datuk Azhar bin Azizan @ Harun dipilih menjadi Tuan Yang di-Pertua Dewan Rakyat dan mengikut Peraturan Mesyuarat 4(1), Peraturan-Peraturan Majlis Mesyuarat Dewan Rakyat, saya telah memastikan bahawa beliau bersetuju untuk berkhidmat jika dipilih."
4	Perdana Menteri akan mencadangkan :-
"Bahawa Dewan Rakyat ini mengambil ketetapan untuk Timbalan Yang di-Pertua, Yang Berhormat Nga Kor Ming, Ahli Parlimen Teluk Intan mengosongkan jawatannya atas alasan terdapat pencalonan lain bagi jawatan Timbalan Tuan Yang di-Pertua."
5	Perdana Menteri akan mencadangkan :-
"Saya mohon mencadangkan bahawa Yang Berhormat Dato’ Sri Azalina binti Othman Said, Ahli Parlimen Pengerang dipilih menjadi Timbalan Yang di-Pertua Dewan Rakyat dan mengikut Peraturan Mesyuarat 6(2) yang dibaca bersama Peraturan 4(1), Peraturan-Peraturan Majlis Mesyuarat Dewan Rakyat, saya telah memastikan bahawa beliau bersetuju untuk berkhidmat jika dipilih."

 

 Semasa  SUDR memanggil usul memilih Yang di-Pertua pada jam 2,30 petang, 13 Julai 2020, beberapa Ahli Parlimen telah membangkitkan Peraturan Mesyuarat untuk mencabar kesahan pemilihan Yang dui-Pertuia.  Antaranya Ahi Parlimen Beruas membangkitkan  tafsirannya bahawa menamakan calon Yang di-Pertua hendaklah setelah berlaku kekosongan jawatan dan memerlukan notis sekurang-kurangnya 14 hari.

“USUL

MEMILIH TUAN YANG DI-PERTUA

 

Setiausaha: Ahli-ahli Yang Berhormat, menurut Perkara 57 Perlembagaan Persekutuan, Majlis Mesyuarat Dewan Rakyat akan menjalankan urusan memilih Tuan Yang di-Pertua Dewan Rakyat.

 

Dato’ Ngeh Koo Ham [Beruas]: Peraturan Tetap. Tuan Yang di-Pertua, saya merujuk kepada Peraturan Tetap 4 yang menyatakan dalam pemilihan seorang Yang di-Pertua, mesti dikeluarkan notis untuk semua Ahli-ahli diberikan peluang untuk menamakan calon masing-masing. Mereka yang mencalonkan nama itu mesti memberikan notis sekurang-kurangnya 14 hari kepada Setiausaha Dewan. Dengan bacaan ini, ini bermaksud Dewan yang mulia ini mesti ditangguhkan sekurang-kurangnya 14 hari daripada sekarang supaya semua Ahli-ahli Yang Berhormat diberikan peluang yang termaktub di dalam peraturan. Kalau tidak, ia tidak adil kepada setiap Ahli Dewan yang lain yang tidak menamakan mana-mana calon sebelum ini kerana tidak ada kekosongan.  Pada hemat saya dan tafsiran yang saya baca ialah calon hanya boleh dinamakan selepas adanya kekosongan. Harap Tuan Yang di-Pertua memberikan satu ruling ataupun petua atau keputusan yang muktamad kerana ini sangat penting untuk masa depan. This is a precedent. Kita tidak boleh mengabaikan undang-undang atau peraturan yang begitu jelas dalam peruntukan standing order atau perintah tetap kita.

Kalau kita sendiri yang buat peraturan, kita sendiri tak ikut peraturan, apa akan jadi kepada masa hadapan Dewan yang mulia ini.

 

Timbalan Yang di-Pertua [Dato’ Mohd Rashid Hasnon]: Terima kasih Yang Berhormat Beruas. Saya jemput Yang Berhormat Kota Bharu.”[DR. 13.7.2020-ms 92]

 

Menteri di Jabatan Perdana Menteri (Parlimen dan Undang-Undang) telah memberi penjelasan bahawa notis 14 hari itu adalah sebelum Mesyuarat iaitu sebelum 13 Julai 2020 memngikut tafsirannya terhadap Peraturan Mesyuarat 4.

 

“Dato’ Takiyuddin bin Hassan: Saya ingin membacakan ayat yang tidak dibaca oleh Yang Berhormat Beruas iaitu jika tiap-tiap Ahli yang hendak mencadangkan nama seorang Ahli Dewan itu, atau seorang yang layak dipilih menjadi Ahli Dewan itu yang hendak dipilih sebagai Tuan Yang di-Pertua, hendaklah memastikan terlebih dahulu iaitu Ahli itu suka berkhidmat jika ia dipilih.

 

Dan juga hendaklah memberitahu kepada Setiausaha, ini penting– hendaklah memberitahu kepada Setiausaha dengan bersurat sekurang-kurangnya 14 hari sebelum Mesyuarat. Perkataan ‘sebelum Mesyuarat’ tidak dibaca oleh Yang Berhormat Beruas. Jadi Mesyuarat yang dimaksudkan Tuan Yang di-Pertua adalah 13 Julai. Jadi notis perlu diberi sebelum [Tidak jelas] 13 Julai. “.”[DR. 13.7.2020-ms 93]

 

Beberapa Ahli Parlimen telah mencelah dan menyampuk dalam kekecohan ini, iaitu Ahli Parlimen Tanjong Malim, Sungai Buloh dan Jelutong, malah penyokong kerajaan seperti Ahli Parlimen Baling juga menyampuk dengan berkata “Kita undi sahaja, undi sahaja. Tak payah bincang lama-lama, buang masa. Kita ada banyak...”.  Dalam suasana yang riuh, Timbalan Yangdi-Pertua, Dato’ Mohd Rashid Hasnon yang mempengerusikan Mesyuarat meminta Setiausaha meneruskan urusan pemilihan Yang di-Pertua.  Sebelum Perdana Menteri bangun membacakan usul pemilihan Yang di-Pertua, beberapa Ahli Parlimen – Jelutong, Tanjong Malim, Jelutong, Ipoh Timur dan Bukit Mertajam telah menyampuk dan membangkitkan  bahawa pihak pembangkang  tidak diberi peluang dan meminta notis 14 hari

“Setiausaha: Saya telah menerima satu cadangan untuk pemilihan Tuan Yang di-Pertua Dewan Rakyat. Cadangan itu datangnya daripada yang Amat Berhormat Perdana Menteri dalam suratnya bertarikh Isnin, 29 Jun 2020. Yang Amat berhormat Perdana Menteri akan mencadangkan pemilihan Tuan Yang di-Pertua Dewan Rakyat.

Tuan Sanisvara Nethaji Rayer a/l Rajaji [Jelutong]: No. Timbalan Yang di-Pertua. Kami [Tidak jelas] siapa-siapa.

Tuan Chang Lih Kang [Tanjong Malim]: .....baru berlaku tadi. Baru berlaku tadi. [Tidak jelas] tidak apa.

Tuan Sanisvara Nethaji Rayer a/l Rajaji [Jelutong]: Kami tidak diberi peluang untuk mencalonkan sesiapa.

Tuan Chang Lih Kang [Tanjong Malim]: Akan tetapi kami minta 14 hari untuk menamakan calon.

Tuan Sanisvara Nethaji Rayer a/l Rajaji [Jelutong]: Tuan Yang di-Pertua, kami tidak diberi peluang untuk mencalonkan sesiapa.

Tuan Chang Lih Kang [Tanjong Malim]: Kami minta 14 hari untuk kita...

Tuan Wong Kah Woh [Ipoh Timur]: Tuan Yang di-Pertua...

[Pembesar suara dimatikan]

Timbalan Yang di-Pertua [Dato’ Mohd Rashid Hasnon]: Seterusnya, saya minta Yang Amat Berhormat Perdana Menteri untuk meneruskan.

Tuan Sim Chee Keong [Bukit Mertajam]: Point of order.

Tuan Chang Lih Kang [Tanjong Malim]: Point of order.

Tuan Wong Kah Woh [Ipoh Timur]: Tuan Yang di-Pertua...

Tuan Sim Chee Keong [Bukit Mertajam]: Peraturan mesyuarat.

Tuan Wong Hon Wai [Bukit Bendera]: Point of order, point of order Tuan Yang di-Pertua. Tuan Yang di-Pertua, plea of point of order. Tuan Yang di-Pertua, point of order di sini. Tuan Yang di-Pertua, point of order.

Timbalan Yang di-Pertua [Dato’ Mohd Rashid Hasnon]: Mic, mic.

Tuan Wong Hon Wai [Bukit Bendera]: Ahli Parlimen Santubong telah menyatakan dalam Bernama bahawa tempoh 14 hari perlu diadakan. Kelmarin sudah diterbitkan di Bernama Ahli Parlimen Santubong bekas...

Timbalan Yang di-Pertua [Dato’ Mohd Rashid Hasnon]: Saya minta terus Yang Amat Berhormat Perdana Menteri meneruskan.

Tuan Wong Hon Wai [Bukit Bendera]: Point of order. Tuan Yang di-Pertua, point of order. [Dewan riuh]

Tan Sri Dato’ Haji Muhyiddin bin Md. Yassin [Pagoh]: Tuan Yang di-Pertua, saya mohon mencadangkan bahawa Yang Berbahagia Datuk Azhar bin Azizan @ Harun dipilih menjadi Tuan Yang di-Pertua Dewan Rakyat dan mengikut Peraturan  Mesyuarat 4(1) Peraturan-peraturan Mesyuarat Dewan Rakyat, saya telah memastikan bahawa beliau bersetuju untuk berkhidmat jika dipilih.

Menteri Perdagangan Antarabangsa dan Industri [Dato’ Seri Mohamed Azmin bin Ali]: Tuan Yang di-Pertua, saya menyokong usul ini.

 

Tuan Wong Hon Wai [Bukit Bendera]: Tuan Yang di-Pertua kena beri 14 hari. Tidak boleh menafikan hak kepada mana-mana ahli.

Tuan Sanisvara Nethaji Rayer a/l Rajaji [Jelutong]: Kami minta Yang Amat Berhormat Perdana Menteri menjelaskan kami tidak diberi peluang untuk mencalonkan sesiapa.

Tuan Wong Hon Wai [Bukit Bendera]: ...beri 14 hari Tuan Yang di-Pertua. Perlu ikut peraturan...

[Pembesar suara dimatikan]

Timbalan Yang di-Pertua [Dato’ Mohd Rashid Hasnon]: Setiausaha teruskan, Setiausaha.

Setiausaha: Oleh kerana seorang sahaja yang dicadangkan dan disokong menjadi Tuan Yang di-Pertua Dewan Rakyat, maka menurut peruntukan Peraturan Mesyuarat 4(3), saya dengan ini memasyhurkan bahawa Yang Berhormat Datuk Azhar bin Azizan @ Harun dipilih sebagai Tuan Yang di-Pertua Dewan Rakyat.  Majlis Mesyuarat dengan segala hormatnya mempersilakan Yang Berhormat Datuk Azhar bin Azizan @ Harun masuk ke Dewan.

 

[Yang Berhormat Datuk Azhar bin Azizan @ Harun masuk ke dalam Dewan dan dipakaikan jubah oleh Setiausaha, kemudian menuju ke Kerusi] [DR. 13.7.2020, ms 95 -  96 )

 

Suatu catatan jua,

15 Julai 2020